Biografieën van Amerikaanse presidenten zijn er in overvloed, maar de wijze waarop Candice Millard de levens van haar hoofdpersonen beschrijft is een klasse apart. Haar boeken over het leven van Theodore Roosevelt na zijn presidentschap en de aanslag op James Garfield en de nasleep ervan zijn onmisbaar voor een ieder geïnteresseerd in de levens van twee bijzondere presidenten.
Als voormalig schrijver en redacteur van het eerbiedwaardige National Geographic ligt het niet meteen voor de hand om je te storten op de levens van Amerikaanse presidenten. Toch is dat precies wat Candice Millard heeft gedaan. In 2006 verscheen haar eerste boek River of Doubt over de Amazone–expeditie van Theodore Roosevelt. In 2012 volgde Destiny of the Republic over James Garfields onverwachte zegetocht naar het presidentschap en de aanslag op diens leven. Beide boeken waren een commercieel en kritisch succes. Inmiddels heeft ze haar horizon opnieuw verbreed, ditmaal met Winston Churchill. Afgelopen mei verscheen Hero of the Empire waarin zij zich richt op een minder bekend deel van het leven van Churchill: zijn tijd in Zuid-Afrika tijdens de Boerenoorlogen. Maar hier gaat het om Theodore Roosevelt (1858-1919) en James A. Garfield (1831-1881). Non-fictie die Millard naar het niveau van een meeslepende roman brengt.
De laatste uitdaging voor Theodore Roosevelt
Theodore Roosevelt was bij leven al een legende. Oorlogsglorie verkreeg hij door het leiden van de Rough Riders tijdens de Spaans-Amerikaanse Oorlog (1898). Hij gaf hiervoor een positie in het kabinet van president McKinley op, maar zou vervolgens verkozen worden tot gouverneur van New York. Niet veel later werd hij Vice President onder McKinley. Niet lang na zijn herverkiezing zou McKinley ten prooi vallen aan een moordaanslag en werd Roosevelt de 26e President van de Verenigde Staten. In zijn (bijna) twee termijnen ontving hij de Nobelprijs voor de Vrede voor zijn bijdrage aan het beëindigen van de oorlog tussen Japan en Rusland en legde hij de basis voor het Panamakanaal. Aangespoord door zijn afkeuring van het beleid van zijn opvolger William Howard Taft verliet hij de Republikeinse Partij en poogde het duopolie van Republikeinen en Democraten te doorbreken met de Progressieve Partij die in de volksmond de ‘Bull Moose Party’ werd genoemd naar de typering door een journalist over de fitheid van Roosevelt. Roosevelt zou de duopolie niet verbreken, maar kreeg wel meer stemmen dan Taft. Democraat Woodrow Wilson ging er – feitelijk door toedoen van Roosevelt - met het presidentschap vandoor.
Deze grote teleurstelling deed Roosevelt zich niet alleen terugtrekken op zijn landgoed, maar betekende ook dat hij door vele voormalige vrienden, kennissen en partijgenoten met de nek werd aangekeken. Een nieuwe uitdaging riep en uiteindelijk – eigenlijk bij toeval – werd het een expeditie naar de Amazone om de zogenaamde ‘River of Doubt’ (Rio da Dúvida) volledig in kaart te brengen. Dit in een tijd dat er nog steeds delen van de Aarde onontdekt waren, niet in de laatste plaats het grotendeels onbegaanbare en levensgevaarlijke Amazone-gebied. De Roosevelt-Rondon Scientific Expedition zou onder leiding van de bekende Braziliaanse ontdekker Candido Rondon en Roosevelt in 1913-1914 de rivier in kaart brengen. Een reis met grote tegenslagen, ziekte, dood en moord. Een reis die de boeken zou ingaan als de laatste uitdaging voor Roosevelt. Het knappe aan River of Doubt is dat Millard op meeslepende wijze de (barre) tocht schrijft met volop oog voor de pracht én het gevaar van de Amazone. Niet verwonderlijk gezien haar achtergrond bij National Geographic, maar bijzonder genoeg voelt zij zich net zo thuis in de evenzo meeslepende wijze waarop ze de politieke context van die tijd in het algemeen en die van Roosevelt in het bijzonder duidt en beschrijft. Een geweldig boek dat het meer dan waard is om meer dan eens te lezen.
Een gek, een genie en president Garfield
Zoals een aanslag Roosevelt het presidentschap opleverde, zo maakte een moord een einde aan het presidentschap van James A. Garfield. Garfield was de 20e president van de Verenigde Staten en was president in de zogenaamde Gilded Age. Een periode gemarkeerd door een periode van grote economische groei en de volwassenwording van het Wilde Westen en de hernieuwde opname van het Zuiden na de Burgeroorlog. Een tijd van de robber barons en politieke machines die veelal ondermaatse en weinig indrukwekkende presidenten opleverden. Een kwalificatie die overigens niet voor Garfield geldt. Zijn kandidaatstelling tijdens de Republikeinse Conventie van 1880 was compleet onverwacht en voor de kandidaat in kwestie ongewenst. De strijd tussen James G. Blaine, Ulysses S. Grant en John Sherman was van epische proporties met uiteindelijk de Dark Horse-kandidatuur van Garfield. Met Destiny of the Republic laat Millard haar licht schijnen op die periode.
In tegenstelling tot River of Doubt kan Millard niet teren op haar National Geographic-ervaring aangezien er geen Amazone of iets vergelijkbaars aan te pas komt. Maar ook hier weet ze op meeslepende wijze een verhaal te vertellen. Een verhaal dat alterneert tussen drie hoofdrolspelers die ze voorziet van context en betrokkenheid bij de aanslag op Garfield: aanslagpleger Charles Guiteau, uitvinder Alexander Graham Bell en uiteraard James Garfield zelf. De rollen van Garfield en vooral de volstrekt gestoorde Guiteau zijn evident, maar de uitvinder van de telefoon is dat toch minder. Bell was echter meer dan alleen de vader van de telefoon, maar in die periode was hij ook bezig met het ontwikkelen van een metaaldetector. Juist het instrument dat nodig was om de kogel die nog in Garfields lichaam zat te ontdekken. Op wederom onnavolgbare wijze schetst Millard het politieke systeem van die tijd, maar ook de hopeloos ineffectieve staat van de medische professie. Een professie die voor een groot deel niet geloofde in bacteriën en door niet-gesteriliseerd handelen vaak de patiënt meer schade deed dan goed. Millard maakt overtuigend duidelijk dat Garfield de moordaanslag had kunnen overleven als de artsen zich op de hoogte hadden gesteld en juist gebruik hadden gemaakt van de reeds aanwezige kennis voor steriele behandeling. De grote vorderingen die Bell met zijn metaaldetector maakte ten spijt. Het knappe aan Destiny of the Republic is dat Millard zo meeslepend schrijft dat je – hoewel je beter weet – denkt dat de inzet van Bell er alsnog toe leidt dat Garfield er bovenop komt. Helaas voor Garfield overleeft hij zijn doodstrijd van bijna drie maanden niet waardoor de Verenigde Staten een president verloor die op de drempel van grootsheid stond. Ironisch genoeg maakt Millard duidelijk dat zijn dood de Verenigde Staten – voor het eerst sinds het einde van de Burgeroorlog – tot eenheid bracht.
Met slechts drie boeken op haar naam kan Candice Millard toch al bogen op een imposant oeuvre. Voor de liefhebbers van Amerikaanse politiek in het algemeen en presidenten als Roosevelt en Garfield in het bijzonder zijn haar eerste twee boeken volstrekt onmisbaar. Dit belooft veel goeds voor haar nieuwste boek en dus voor Winston Churchill.
‘River of Doubt. Theodore Roosevelts’s Darkest Journey’ verscheen in 2006 terwijl ‘Destiny of the Republic. A Tale of Madness, Medicine and the Murder of a President’ uitkwam in 2011. Van beide boeken is geen Nederlandse vertaling beschikbaar. Deze recensie is tevens verschenen bij online nieuwsmagazine Jalta.
Reacties
Een reactie posten