Ingehaald door de actualiteit: 'De Verraders' van David Bezmozgis


Het zit David Bezmozgis niet mee. Zijn roman over een in ongenade gevallen Israëlische politicus die uitwijkt naar Jalta op de Krim wordt ingehaald door de actualiteit van het Russische landjepik en zijn eigen keuze om een weinig realistisch politiek Israël te schilderen. Desondanks is De Verraders allesbehalve een mislukking. 

Een Israëlisch minister die uit het kabinet stapt als protest tegen de ontruiming van Joodse nederzettingen. En zijn toevlucht zoekt op de Krim. In de huidige tijd. Oh ja, hij logeert bij toeval ook nog eens bij de man die hem in de Sovjettijd heeft verraden. Minder geloofwaardig zal je het niet treffen in een roman. En toch is dit in een notendop het verhaal dat de Letse Canadees David Bezmozgis (1973) ons vertelt. Want in De Verraders wordt Baruch Kotler, vanwege zijn standpunt tegen de ontruiming van Joodse nederzettingen, gedwongen om zijn ministerschap neer te leggen én Israel te ontvluchten omdat – via de geheime dienst – foto’s van zijn affaire met zijn medewerker en veel jongere Leora in de openbaarheid zijn gekomen. De beroemde Sovjetdissident vlucht naar Jalta op de Krim en komt daar – oh welk een toeval! – Vladimir Tankilevich tegen die hem toentertijd verraden heeft. En hij komt hem niet zomaar tegen, maar nadat het hotel dat Kotler en Leora hadden geboekt hun reservering niet meer konden vinden en zij op het troosteloze busstation van Jalta Svetlana treffen die hen in huis wil nemen voor een luttel bedrag. Unique selling point en teken van betrouwbaarheid is dat haar man een Jood is. Driemaal raden wie deze Jood in Jalta is… En Jalta en de Krim zijn overigens gewoon nog in handen van Oekraïne. De casual reader zou nu kunnen concluderen dat De Verraders de moeite van het openslaan niet waard is, maar dat is verre van waar. 

Een handig nawoord
Bezmozgis heeft met De Verraders de pech gehad dat zijn oorspronkelijke idee voor een verhaal en de uitwerking ervan toen deze zo goed als af was, werd ingehaald door de actualiteit. De actualiteit van Vladimir Poetin die – onder het mom van zelfbeschikkingsrecht – de Krim heeft toegevoegd aan Rusland dat op weg lijkt naar een gedeeltelijk herstel van de Sovjetunie. Niet zonder reden is daarom een nawoord van de schrijver toegevoegd waarin hij deze dynamiek en de vertwijfeling wat hiermee te doen uiteenzet. Uiteraard is Bezmozgis wel geheel verantwoordelijk voor de weinig realistische verwerking van de hedendaagse Israëlische politiek. Een minister die uit de huidige (of vorige) regering-Netanyahu stapt vanwege het ontruimen van Joodse nederzettingen is pure science fiction. En datzelfde geldt ook wel een beetje voor het gemakt waarmee Bezmozgis het verhaal laat voort denderen door allerhande toevalligheden. Maar het is tegelijkertijd ook een duidelijk bewijs voor de kwaliteiten van Bezmozgis dat De Verraders stiekem een fijne roman is over boetedoening en vergeving. Zeker ook omdat Bezmozgis – los van de genoemde toevalligheden – geen overmatig drama aan het verhaal toevoegt en de confrontatie tussen Kotler en Tankilevich juist heel onderkoeld laat ontwikkelen. 

Geslaagd?
Of deze roman nu daadwerkelijk volledig geslaagd is, valt lastig te zeggen. Het is zeker geen pageturner en er zijn momenten dat de spanningsboog wat verslapt, maar toch blijft het verhaal meer dan genoeg fascineren om zonder problemen de eindstreep te halen. Een eindstreep die eigenlijk geen echte afronding dan wel genoegdoening voor de hoofdpersonen biedt, maar misschien is dat wel de kwaliteit van deze roman die zich – net als de gekozen en overkomende actualiteit – aan weinig wat gelegen laat.

Oordeel FerdiBlog: ***½

'De Verraders'  is de vertaling door Nicolette Hoekmeijer van het oorspronkelijke 'The Betalers' en is recent in Nederland uitgegeven door De Bezige Bij. Bestellen kan hier. Deze recensie is eerder verschenen bij Jalta, het online nieuwsmagazine. 

Reacties