Deense hoogmoed: '1864' en de Tweede Deens-Pruisische Oorlog

Met een budget van € 23 miljoen toont de Deense staatsomroep de dramatische gevolgen van hoogmoed. Maar niet de eigen hoogmoed aangezien de Deense oorlogszucht van de 19^e eeuw in de 21^e eeuw leidt tot puik historisch drama dat allesbehalve van hoogmoed getuigt.

Een dramaserie over de Tweede Deens-Pruisische Oorlog? Wie voor het eerst de nieuwe dramaserie 1864 van de Deense staatsomroep DR onder ogen krijgt, zal zich afvragen of bij de geschiedenislessen een belangrijke episode in de Europese geschiedenis is overgeslagen. Want wie zonder blikken of blozen de aanleiding voor deze oorlog en diens voorganger – de verrassend getitelde Eerste Deens-Pruisische Oorlog – kan noemen, is ongetwijfeld een groot Triviant-kampioen met een neus voor obscure feitjes. Juist de onbekendheid met deze oorlog doet je meteen afvragen waarom het überhaupt nodig is om hier een 8-delig historisch drama van te maken met een prijskaartje van bijna € 3 miljoen per aflevering. Toch vond DR deze oorlog uit 1864 aanleiding genoeg om zo uit de band te springen. Enige hoogmoed bij de Deense omroepbazen, wellicht dronken van het (internationale) succes van o.a. The Killing en Borgen, lijkt in hoge mate aanwezig. Want wie interesseert zich in hemelsnaam voor de oorlog waar de Duitse Bond onder leiding van Pruisen strijdt met Denemarken om het bezit van de hertogdommen Sleeswijk en Holstein? Na het kijken van 1864 kan zonder twijfel vastgesteld worden dat er sprake is van hoogmoed, maar echter niet van DR maar het 19^e eeuwse Denemarken dat verblind door eerdere successen een strijd aangaat die ze niet kan winnen met alle gevolgen van dien.

Hoogmoed komt voor de val

Daar waar Denemarken in de Eerste Duits-Pruisische Oorlog (1848-1851) de Duitsers zonder pardon wisten te verslaan en de toevoeging van Sleeswijk en Holstein aan Denemarken kon zien als startpunt van een Deens imperium, lagen de kaarten 13 jaar later beslist anders. In de oorlog van 1864 worden de Denen roemloos en verpletterend verslagen door de Duitse Bond en kunnen alle aspiraties tot Europese dominantie definitief in de ijskast verdwijnen. De omvang van het verlies en de wijze waarop dit met kanongebulder en groot menselijk drama gepaard is gegaan, lijkt – zeker in de dramatisering van 1864 – een voorproefje van de totale oorlog die met de Eerste Wereldoorlog definitief zijn intrede zal doen. Om de tragiek van deze oorlog inzichtelijk te maken wordt 1864 verteld vanuit het verhaal van de broers Peter en Laust die het vredige Deense platteland verruilen voor de eervolle taak te dienen in het glorieuze Deense leger dat zomaar die machtige Pruisen had vernederd. Door deze eer laten Peter en Laust ook jeugdvriendin Inge achter waar bij beiden verliefd op zijn, maar slecht één van tweeën heimelijk de liefde mee heeft bedreven en daarmee zwanger heeft gemaakt. Het familiedrama tekent zich daarmee zonder meer af. Tegelijkertijd toont 1864 een Denemarken dat vol van zichzelf is en onder leiding van premier Monrad een steeds grotere broek aan trekt. Zo geeft 1864 ook een inkijk in de nationale psyche van Denemarken die veel is, maar niet vleiend. Daarentegen komt Pruissen – met de opkomst van Bismarck en onder leiding van koning Wilhelm – er een stuk positiever vanaf. De Pruisen verbazen zich zeer over de misplaatse hoogmoed van Denemarken. Zelfs wanneer Denemarken volledig verslagen is, presteert ze het nog om van de onderhandelingstafel weg te lopen om later – met hangende pootjes – te verzoeken lid te worden van de Duitse Bond. In één van de meer lichte scènes van 1864 leidt dit tot een koning Wilhelm die verzucht dat wanneer Denemarken zou toetreden zij zich binnen no time zich zullen beschouwen als het belangrijkste lid van de Duitse Bond. Een link naar het moderne Denemarken mag natuurlijk niet ontbreken en daarom is een derde verhaallijn toegevoegd in de huidige tijd waar een bejaarde baron wordt verzorgd door de weinig sociale Claudia die op grond van de memoires van de baron achter het verhaal van Peter en Laust komt en ontdekt dat hun verhaal relevant is voor het moderne Denemarken, maar ook haar eigen leven…

Een who’s who van Denemarken

Net zoals Borgen een andere weg insloeg dan The Killing is 1864 ook weer iets nieuws. Opvallend daarbij is wel dat kenners van de vorige Deense successeries de ook hier bekende who’s who van acterend Denemarken zien langskomen in rollen die soms fictief zijn, maar tegelijkertijd ook rollen die weer een who’s who van 19^e eeuws Denemarken zijn. Blijkbaar is het in Denemarken net zoals in Nederland: een relatief kleine groep topacteurs die je als rode draad in alle grote producties tegen komt. Het sterke is overigens wel dat dit niet tot verveling leidt, want de kwaliteit van deze acteurs zorgt ervoor dat zij hun rollen echt zijn. 1864 wijkt overigens op één punt in belangrijke mate af van The Killing en Borgen: het leidt niet tot binge-watching. 1864 is juist een serie waar je de tijd voor neemt en niet aflevering na aflevering door blijft kijken. Dat is in deze tijden van House of Cards weer even wennen, maar versterkt het kijkplezier. Want laat duidelijk zijn dat 1864 een puik historisch drama is waar uitstekend wordt geacteerd en het grote budget op effectieve wijze is ingezet. Want met name de veldslagen zijn imponerend in beeld gebracht met echte kippenvelmomenten. Zelfs de in het begin wat plichtmatig aandoende verhaallijn in het heden blijkt aan het einde van de serie tot groot nut en versterkt het menselijk drama dat zich voor je ogen afspeelt. 1864 is dus zonder meer een kijktip en een mooie toevoeging voor ieders kennis van obscure feiten zodat je met gepaste hoogmoed aan ieder spel Triviant kunt beginnen.

Oordeel FerdiBlog: ****½

‘1864’ is de nieuwste dramaserie van de Deense staatsomroep DR en sinds 31 maart verkrijgbaar op DVD en Blu-Ray uitgegeven door Lumière. Bestellen kan hier. Deze recensie is op basis van de Blu-Ray-versie.

Deze recensie is eerder verschenen op Jalta, het online nieuwsmagazine. Met enige regelmaat zullen recensies op het gebied van Kunst & Cultuur ook daar gepubliceerd worden.