Concert 3 mei 2014: Ein Wiener Requiem

Brahms: Ein Deutsches Requiem

Peter Mattei, bariton

Christiane Karg, sopraan

Wiener Singverein

Herbert Blomstedt, Wiener Symphoniker

Musikverein, Wenen

Herbert Blomstedt en Peter Mattei tekenen voor een magistrale uitvoering van Ein Deutsches Requiem van Brahms in het eminente Gesellschaft der Musikfreunde in Wien.

Het Gesellschaft der Musikfreunde in Wien - beter bekend als de Weense Musikverein - is hoogstwaarschijnlijk het bekendste concertgebouw ter wereld. Een constatering die met name besloten ligt in het Neujahrskonzert van de Wiener Philharmoniker dat ieder jaar op zo'n vijftig miljoen kijkers mag rekenen. Naast de walsen van de familie Strauss is de Musikverein tevens de thuisbasis van de Wiener Philharmoniker en dat andere Weense orkest: de Wiener Symphoniker. Een bezoek aan het muzikale Wenen is niet compleet zonder naar een concert te gaan in de Musikverein of een opera te ondergaan in de Staatsoper. 

Gedragen

Hoewel de Wiener Philharmoniker vele malen beroemder is dan de Wiener Symphoniker is de stad Wenen meer dan groot genoeg voor beide orkesten. Daar waar de Philharmoniker zich manifesteert als het nationale orkest van Oostenrijk en bovenal orkest van de wereld is de Symphoniker eerst en vooral het orkest van de stad Wenen. Een eerder bezoek aan de Wiener Symphoniker - het afscheidsconcert van toenmalig chef-dirigent Fabio Luisi - was zonder meer aansporing om wederom de Symphoniker in levende lijve te aanschouwen. Ditmaal met op de bok gastdirigent Herbert Blomstedt en op de lessenaar Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms (1833-1897). De Zweed Blomstedt is inmiddels 86 jaar, maar is het plezier in muziek nog lang niet kwijt. Serieus en betrokken, maar tegelijkertijd ook speels windt hij de musici van de Wiener Symphoniker om zijn vinger. Ook de Wiener Singverein - voluit de Singverein der Gesellschaft der Musikfreunde in Wien - leveren onder zijn leiding (en na instudering door Johannes Prinz) een prachtige prestatie en weten de gedragen sfeer van het requiem van Brahms waardig te vertolken. 

Een Duits requiem

De titel van Brahms' requiem zegt het al: hier geen Latijn, maar een requiem in het Duits gebaseerd op de vertaling van de Bijbel door Luther. Ein Deutsches Requiem laveert tussen een waar in memoriam voor gestorven geliefden en het bieden van troost voor de achterblijvers. Niet voor niets start het eerste deel met de tekst Selig sind, die da Leid tragen en begint het laatste deel met Selig sind die Toten, die in dem Herrn sterben. Zonder twijfel is Ein Deutsches Requiem het meest persoonlijke werk van Brahms. Het idee voor het werk ontstond bij de dood van zijn grote vriend en medecomponist Robert Schumann in 1856, maar kwam pas tot wording na de dood van zijn geliefde moeder in 1865. Het werk is een eerbetoon aan haar, maar tegelijkertijd ook een eerbetoon aan het leven en de noodzaak het leven door te zetten. Niet voor niets worden intense momenten van contemplatie afgewisseld met meer "vreugdevolle" momenten. 

Imponerende bariton

Al twee keer eerder hoorde ik dit werk live en beide keren was ik zowel door het werk zelf als de uitvoering onder de indruk. Zowel het Residentie Orkest onder leiding van Claus Peter Flor als het Koninklijk Concertgebouworkest onder Mariss Jansons tekenden voor prachtige en meeslepende uitvoeringen. De uitvoering van Blomstedt staat vanaf nu echter bovenaan. Alles klopte afgelopen zaterdag: de prachtige concertzaal, de sympathieke en bevlogen directie van Blomstedt, de klank van de Wiener Symphoniker, de kracht van de Wiener Singverein, het lieflijke van sopraan Christiane Karg, maar bovenal toch de imponerende bariton Peter Mattei. Deze net als Blomstedt Zweedse solist uit 1965 vormde met zijn prachtige en krachtige stem en dito dictie het hoogtepunt van deze uitvoering. Zijn solo en samenspel met het koor in Herr, lehre doch mich en Denn wir haben hie keine bleibende Statt / Siehe, ich sage euch ein Geheimnis was magistraal. Deze waardige uitvoering werd terecht beloond met groot enthousiasme van het Weense concertpubliek dat de hoofdrolspelers keer op keer liet terugkeren op het podium. Een podium dat werd bezet door een orkest dat met plezier affectie toonde voor maestro Blomstedt. Zo werd Ein Deutsches Requiem voor één avond Ein Wiener Requiem.

Herbert Blomstedt trad op 3 mei 2014 aan als gast-dirigent van de Wiener Symphoniker voor een eenmalig concert in het teken van 'Ein Deutsches Requiem' van Johannes Brams. Deze recensie is op basis van dat concert.