Concert 27 maart 2013: Een massieve muur van muziek

© Wikimedia Commons

Rachmaninoff: Pianoconcert Nr. 3

Zemlinsky: Die Seejungfrau

Alexander Gavrylyuk (piano)

Vladimir Jurowski, Koninklijk Concertgebouworkest

Concertgebouw, Amsterdam

Een veelbelovende maestro en een technisch zeer begaafde maar overenthousiaste pianist doen Rachmaninoff en Zemlinksy te kort.

De Russische dirigent Vladimir Jurowski (1974) duwt al een tijdje tegen de deur die toegang geeft tot het pantheon van de hedendaagse interessante en uitmuntende dirigenten. Zijn verbintenis met het London Philharmonic Orchestra en een recente opname van Gustav Mahler’s indrukwekkende, maar moeilijke Tweede Symfonie met datzelfde orkest zette deze deur al op een kier. Helaas leidde zijn gastrol bij het Koninklijk Concertgebouworkest in het Amsterdamse Concertgebouw tot een zich weer sluitende deur.

Dit terwijl de ingrediënten voor een prachtig concert meer dan aanwezig waren. Een competente dirigent die samen met een technisch zeer begaafde pianist, de Oekraïense Alexander Gavrylyuk (1984), de strijd aangaat met het Derde Pianoconcert van Sergei Rachmaninoff (1873-1943). En dit gekoppeld aan het zelden uitgevoerde toondicht Die Seejungfrau van Rachmaninoff’s tijdgenoot Alexander von Zemlinksy (1871-1942).

Het ging bij het pianoconcert van Rachmaninoff eigenlijk meteen al mis. De balans tussen solist en orkest, maar ook binnen het orkest, leek volledig zoek en Jurowski was pas in het laatste deel bij machte om dit ten goede te keren. Dit resulteerde in een massieve muur van muziek waardoor de diverse klankkleuren van Rachmaninoff totaal verdronken. Daarbij moet overigens ook geconstateerd worden dat Gavrylyuk een begaafde pianist is, maar evenzo houdt van volume. Soms kan een solist, hoe goed de dirigent er ook op let, qua volume door een orkest naar de achtergrond worden verbannen. Niet Gavrylyuk die een enorm geluid produceerde uit zijn piano die het enthousiasme van het Amsterdamse Concertgebouwpubliek overigens alleen maar aanwakkerde. Het derde deel van het pianoconcert maakte redelijk wat goed en het publiek reageerde uitgelaten op Gavrylyuk die hen beloonde met zijn volledig eigen en bij vlagen humorvolle interpretatie van de Hochzeitsmarsch uit Ein Sommernachtstraum van Mendelssohn.

Na de pauze stond Jurowski er alleen voor met het zelden uitgevoerde Die Seejungfrau van Alexander von Zemlinksy. Zemlinksy was niet alleen tijdgenoot van Rachmaninoff, maar belangrijker, ook tijdgenoot van Gustav Mahler. Net als Mahler was Zemlinksy niet alleen componist, maar ook een zeer competent dirigent. Na een door meningsverschillen met Mahler gedwongen vertrek bij de Weense Hofoper zou Zemlinksy nog veel successen vieren als dirigent én componist in Praag en Berlijn. Helaas is Zemlinksy, net als veel van zijn (Joodse) tijdgenoten slachtoffer geworden van de Nazi’s. Zijn muziek werd bestempeld als Entartete Musik en moest vluchten uit Duitsland om uiteindelijk in 1942 te sterven in de Verenigde Staten.

Zemlinksy’s toondicht over een zeemeermin is in 1905 in première gegaan en is pas in 1984 voor het eerst gehoord. De reden hiervoor schijnt gelegen te hebben in het feit dat het tegelijkertijd in première ging met Schönberg’s Pelleas und Melisande en daarmee de aandacht niet uit is gegaan naar Die Seejungfrau. 

Voor Jurowski dus alle reden om dit stuk op de Amsterdamse lessenaars te zetten, maar ook hier was het resultaat niet onverdeeld positief. Ook bij dit, bij tijd en wijle wat mijmerende en meanderende toondicht, lukte het niet altijd om de balans goed te krijgen, waardoor het stuk niet volledig tot zijn recht kwam. Dit viel het publiek ook op en beloonde Jurowksi weliswaar met een staande ovatie, maar wel één van het verplichte soort.

Kortom: Gavrylyuk heeft in Amsterdam betere zaken gedaan dan Jurowski die zich zal moeten revancheren voor dit op voorhand interessante en spannende programma dat in de uitvoering toch wel in gebreke bleef.

Dit concert werd op woensdag 27 en donderdag 28 maart 2013 uitgevoerd in het Concertgebouw te Amsterdam. Deze recensie is op basis van het concert van 27 maart.

Zie hier de pianist Alexander Gavrylyuk op Youtube met de Wedding March van Mendolssohn:

Deze recensie is ook gepubliceerd op Het Goede Leven, het culturele katern van De Dagelijkse Standaard.  Naast mijn eigen FerdiBlog recenseer ik regelmatig o.a. boeken en concerten op Het Goede Leven en geef ik mijn opinie over actuele (cultuur)politiek.