Benjamin: 'Written on Skin'
Christopher Purves - The Protector
Elin Rombo - Agnès
Bejun Mehta - Angel 1 / Boy
Victoria Simmonds - Angel 2 / Marie
Allan Clayton - Angel 3 / John
George Benjamin, Nederlands Kamerorkest
Het Muziektheater, Amsterdam
Mijn abonnement bij De Nederlandse Opera beperkt zich de komende twee seizoenen tot alle Wagner-producties, maar ik ben in de gelukkige omstandigheid van een algemeen directeur die net als ik (en nog veel meer) van opera houdt, een abonnement heeft op alle nieuwe producties én een volle agenda kent die er soms toe leidt dat kaartjes 'overblijven'. Zo zat ik dus gisteren bij 'Written on Skin' van George Benjamin (1960) die ook meteen op de bok stond bij het Nederlands Kamerorkest om zijn eigen werk te dirgeren. 'Written on Skin' is overigens pas de tweede opera van Benjamin na het (veel kortere en beperktere) 'Into the Little Hill' uit 2006.
Moderne opera heeft nu niet bepaald de naam toegankelijk te zijn en, in alle eerlijkheid, moet ik ook toegeven dat mijn muzikale voorkeur zich ferm richt op de Romantiek met enkele uitstapjes naar de periode daarvoor (met name Bach, Händel en Monteverdi) en daarna (Glass en Adams). Echter is mijn horizon zich op het punt van modern klassiek zich inmiddels aan het verbreden. 'Written on Skin' is geschreven in opdracht van o.a. het Festival d'Aix-en-Provence en De Nederlandse Opera en beleefde afgelopen zaterdag de Nederlandse première. De wereldpremière was voorbehouden aan Aix-en-Provence op 7 juli 2012. Het verhaal is overigens gebaseerd op een 800 jaar oude legende uit de Franse streek Languedoc: 'Le coeur mangé'. Een tijdloos verhaal over een driehoeksverhouding waarbijeen vrouw vreemd gaat met een ander (in dit geval een bezoekende troubadour die optreedt bij een adellijke familie) en haar man die dit niet accepteert en op wrede manier wraak neemt. In dit geval door de troubadour te doden en zijn hart, zonder dat zijn vrouw ervan weet, voor te schotelen als diner. Met deze vreselijke wetenschap maakt zij een einde aan haar leven door zich uit een venster te werpen.
Benjamin heeft dit gegeven, samen met toneelschrijver Martin Crimp, vertaald naar een moeilijk in de tijd te plaatsen setting waarbij de adellijke man de machtige The Protector is die een illustrator, The Boy, in dienst neemt om zijn leven en goede daden te verheerlijken in een geïllustreerd boek. Een boek geschreven op perkament: 'written on skin'. De pracht van zijn illustraties leidt tot het vreemdgaan van Agnès met The Boy. In de tweede akte confronteert The Protector The Boy met zijn vermoedens van overspel, maar die bezweert dat het niet Agnès is, maar haar zus Marie. Hierop wordt Agnès weer laaiend van jaloezie waarbij ze The Boy dwingt een illustratie te maken die The Protector duidelijk maakt dat zij minnaars zijn. Dit leidt tot de dood van The Boy en de zelfmoord van Agnès nadat ze, ook na de wetenschap van de herkomst van het eten, het hart van The Boy heeft opgegeten. The Boy is dan inmiddels tot Engel omgevormd.
Dit uitgangspunt is op fascinerende wijze uitgewerkt in de muziek die volstrekt ten dienste staat van het drama en deze versterkt. Hetzelfde geldt voor de wijze waarop de personages tot leven komen. De personages vertellen namelijk wat ze voelen en doen waardoor er een 'narrative drama' ontstaat. Dit lijkt wat bevreemdend te werken, maar funcitoneert uitstekend. Ten slotte wordt dit inventief tot uiting gebracht in het decor (zie foto hierboven) waarbij een scheiding is aangebracht tussen de kamer waar het Aardse leven zich voltrekt en de kamers ernaast en daarboven waar de Engelen zich bevinden. Deze Engelen zetten (letterlijk!) tussen de scènes door de personages en de inrichitng van de kamer goed voor de volgende scène daarmee aangevend dat de mens op beperkte wijze invulling aan zijn eigen bestaan geeft. Een dergelijke nieuwe opera zonder vergelijkingsmateriaal valt moeilijk te omschrijven, maar gelukkig voorziet De Nederlandse Opera altijd in YouTube-filmpje:
Deze opera, die ruim anderhalf uur duurt, fascineerde van begin tot eind. Dit kwam met name omdat de verschillende onderdelen (zang, muziek, decor, choreografie, belichting) uitermate goed in elkaar vielen. De opera eindigt zonder de daadwerkelijke val van Agnès te zien, maar de wijze waarop de laatste scène in slow motion choreografie wordt uitgevoerd is uitermate effectief. Dat gekoppeld aan werkelijk uitmuntende zang van alle betrokkenen, maar met name Christopher Purves (die ik in december nog hoorde in het Weihnachtsoratorium van Bach) en de falsetto-stem van Bejun Mehta (waardoor de opera soms wat barokachtige trekken kreeg!) en de toch altijd unieke situatie dat de componist tevens de dirigent is, zorgde voor een mooie avond moderne opera. Iets wat niet iedereen zal aanspreken, maar zeker de moeite van het proberen waard is!
Reacties
Een reactie posten