'The Innocent' van Ian McEwan


Bij mij op kantoor bestaat een kleine groep liefhebbers van de romans van Ian McEwan. Nu behoor ik zelf ook tot die groep hoewel het bij mij gebaseerd is op slechts één van zijn romans: 'Saturday'. Een prachtig geschreven en spannende roman over één dag uit het leven van de chirurg Henry Perowne. Een zaterdag die begint als alle andere zaterdagen, maar een onverwachte wending krijgt. Van één van mijn collega's kreeg ik 'The Innocent' te leen. Eén van de eerdere boeken van Ian McEwan die in 1990 het licht zag. Wat mij meteen opviel bij dit boek was de schrijfstijl van McEwan. Hij schrijft 'effortlessly' en net zoals bij 'Saturday' heb je niet door waar het verhaal nu eigenlijk naartoe gaat totdat een gebeurtenis het leven van de hoofdpersoon op z'n kop zet en daarmee het dominante thema in het boek wordt.

'The Innocent' van de titel van dit boek is Leonard Marnham. Een Brit in het, naar aanleiding van de Tweede Wereldoorlog, bezette en in vier sectoren verdeelde Berlijn van halverwege de jaren vijftig. Hij is daar namens de Britse geheime dienst (MI6) die samen met de Amerikanen bezig is met het aanleggen van een tunnel van de Amerikaanse zone naar de Russische zone met het doel om de Russen af te luisteren. Leonard is in deze geen gestaalde geheim agent in de mal van James Bond, maar een onervaren en nog erg groene technicus die zich bezig houdt met de apparatuur om de Russen af te kunnen luisteren. Zijn baas is de Amerikaan Bob Glass: prototype officier van de CIA. 

Terwijl hij woont en werkt in Berlijn ontmoet hij Maria met wie hij een relatie begint. Ook in die situatie is Leonard 'The Innocent': voor Maria heeft hij geen relatie gehad, sterker nog zij is de eerste aan wij hij diens onschuld verliest. Dat hij op dat vlak onschuldig is, wordt ook duidelijk uit het feit dat hij op een bepaald moment zich geen houding weet te geven en te ver gaat bij Maria waardoor de relatie (tijdelijk) op de klippen loopt. Uiteindelijk komt het dan toch weer goed en besluiten Maria en Leonard een verloving aan te gaan. Na afloop van het feest komt echter de gewelddadige ex van Maria, Otto, op de proppen waardoor de eerder genoemde gebeurtenis zich voltrekt waardoor het leven van Leonard en Maria, en daarmee het boek, op de kop wordt gezet. Zonder al te veel te verraden eindigt deze confrontatie in de onopzettelijke dood van Otto, maar leidt het wel tot acties van Leonard en Maria die moeilijk als onschuldig te aanschouwen zijn doch niet betekenen dat ze schuld hebben aan de dood van Otto. Ook hier komt de titel van het boek weer nadrukkelijk tot zijn recht.

Met deze gebeurtenis neemt het boek een andere wending en dit leidt tot de meest spannende passages uit het boek. Met name het hoofdstuk waarbij Leonard de consequenties van de daad uitvoert terwijl McEwan het gesprek over die consequenties tussen Leonard en Maria meesterlijk verweeft. Uiteindelijk wordt deze persoonlijke tragiek verbonden met het ontdekken van de tunnel door de Russen en leidt dit tot een onverwachte oplossing van de problemen van de onschuldige Leonard. Een einde dat overigens niet gelukkig is aangezien het einde van Otto de relatie tussen Leonard en Maria ook een gevoelige klap geeft. Leonard keert, zonder Maria, terug naar Engeland. Het boek eindigt met een prachtige epiloog dertig jaar later met een oudere Leonard die terugkeert naar Berlijn met een brief van Maria waardoor het verhaal wordt afgerond op wederom een onverwachte wijze. 

Het aardige aan dit boek, dat ik kan aanraden om lekker op vakantie te lezen of gewoon tussendoor, is dat de fictieve geschiedenis van Leonard en Maria is verweven met het historische feit van de tunnel. De tunnel heeft bestaan en is ontdekt: 'Operation Gold'. De ontdekking, gelijk de roman, is veroorzaakt door George Blake, een dubbelagent. Deze George Blake is later veroordeeld, maar ontsnapt uit zijn gevangenschap en gevlucht naar de Sovjet Unie. In 'The Innocent' is hij een onderbuurman van Leonard en speelt dezelfde rol als in de realiteit. Hoewel ik hier iets mee weggeef, heeft dit geen gevolgen voor het leesplezier bij dit boek. Hoe belangrijk Blake misschien is voor het algemene verhaal, voor het echte verhaal is hij een 'minor character'. 

Inmiddels heb ik ook 'Solar' van McEwan liggen dus de kans is zeer groot dat er binnenkort op deze blog weer een recensie van een boek van McEwan volgt!

Reacties