Afgelopen week heb ik het boek 'SS-GB' van Len Deighton gelezen. Deze blog ben ik begonnen met 'Anatomie van een moment'. Voorafgaand daaraan las ik 'The Afrika Reich' van Guy Saville. Beide boeken zijn 'What if?'-romans die uitgaan van de premisse dat Nazi-Duitsland de Tweede Wereldoorlog won in plaats van verloor. Dit genre is behoorlijk uitgebreid. 'SS-GB' stamt uit 1978 terwijl 'The Afrika Reich' net uit is. In de tussenliggende jaren hebben onder andere 'Fatherland' van Robert Harris en 'The Plot against America' van Philip Roth het licht gezien. Van die eerste is zelfs een prima film gemaakt met Rutger Hauer. Deze is overigens op DVD noch Blu-Ray verkrijgbaar. Eigenlijk is het niet zo gek dat deze premisse zoveel boeken heeft voortgebracht. Het is makkelijker om een geloofwaardig verhaal te maken van deze alternatieve geschiedenis dan periodes uit een verder verleden. En laten we wel wezen, er zijn maar weinig gebeurtenissen in de afgelopen eeuwen die verstrekkender zouden zijn geweest bij een andere uitkomst. Overigens zijn er ook redelijk wat romans over andere tijdperken, waaronder een alternatief universum waar het Romeinse Rijk nooit is gevallen, zoals in de 'Romanitas'-trilogie van Sophia McDougall. Maar zoals de Engelsen zeggen 'that's rather stretching it'. Dat wat betreft het genre, nu de boeken zelf.
'The Afrika Reich' is de debuutroman van Guy Saville wiens uitgever, via de achterkant van het boek, deze roman nadrukkelijk in het rijtje plaatst van 'SS-GB' en 'Fatherland'. Het verhaal speelt in 1952. Het is tien jaar geleden dat de Britten smadelijk zijn verslagen bij Duinkerken wat heeft geleid tot vrede met Hitler. Duitsland heeft een groot Europees rijk en een ander gevolg van de vrede is dat Duitsland haar verloren kolonieën in Afrika terug heeft gekregen en haar rijk daar fors heeft uitgebreid. Engeland en Duitsland hebben Afrika verdeeld. Dit 'Afrika Reich' met autobahnen en Madagascar als een enorm concentratiekamp staat onder leiding van SS-er Walter Hochburg. Een vreselijker personage zul je niet gauw treffen.
Het verhaal draait om een Engelsman met Afrikaanse roots, Burton Cole, die als voormalige huurling nog eenmaal een opdracht aanneemt om de gevreesde Hochburg, samen met een persoonlijk samengesteld team, te vermoorden. Een voornemen dat voor Cole verre van zakelijk is, hij heeft nog meerdere appels met Hochburg te schillen. De plannen lopen anders dan gedacht en leidt tot een vlucht door Duits Afrika. Een vlucht waarbij, zoals vele recensenten al opmerkten, 'The Afrika Reich' een combinatie is van 'what if'-romans zoals 'Fatherland' en Joseph Conrad's 'Heart of Darkness'. Op de achtergrond spelen de geopolitieke bewegingen tussen het zichzelf oppermachtig wanende Duitsland en Engeland dat wordt gezien als een schim van zichzelf dat alles op alles zet om vrede te bewaren. Daarbij geldt: 'there's more than meets the eye'.
Het boek leest als trein en is bij tijd en wijle zeer spannend. Daarbij is het verhaal van Burton kundig in de geopolitieke achtergrond verwerkt. Daarbij wordt ook nog een verhaallijn over twee Angolese zussen gevoegd die mij wat minder aansprak. Het verhaal krijgt een onverwachte wending in de laatste hoofdstukken en laat niet alle kaarten zien waardoor een vervolg zeer zeker mogelijk is zonder dat je je bekocht voelt. Het kan niet anders dan dat de filmrechten van dit sterke debuut van Guy Saville al zijn verkocht. Net als 'Fatherland' zou hier een goede film van te maken zijn.
'SS-GB' van ervaren thrillerschrijver Len Deighton is een stuk ouder dan het boek van Saville en is voor het eerst uitgebracht in 1978. De premisse van dit boek is een andere: Duitsland heeft de Tweede Wereldoorlog glansrijk gewonnen en heeft Engeland bezet. Churchill is geëxecuteerd en koning George VI zit gevangen in de Tower. De Duitsers hebben operatie Barbarossa nooit ingezet en kennen een innige vriendschapsband met de Sovjets met wie ze Europa verdeeld hebben. De VS hebben nooit deelgenomen aan de oorlog en voeren een isolationistisch beleid.
Kern van het verhaal is 'detective superintendant' Douglas Archer die werkt bij Scotland Yard dat wordt geleid door SS-generaal Kellermann. Het verhaal maakt duidelijk dat ondanks de bezetting 'life goes on'. Moorden blijven gepleegd worden en deze moeten worden opgelost. Het routine-onderzoek van Archer naar de moord op de Britse natuurkundige William Spode blijkt alles behalve routine en leidt tot verwikkelingen die het lot van de wereldgeschiedenis uiteindelijk mogelijkerwijs doen veranderen. Ik schrijf nadrukkelijk mogelijkerwijs omdat Deighton net als Saville kiest voor een ietwat open einde. Een einde waar je wel een vermoeden van hebt hoe deze gaat lopen, maar je het toch niet geheel zeker kunt weten. Het is lastig om over het verhaal te schrijven zonder (te) veel weg te geven, maar in ieder geval zijn de ontwikkeling van de atoombom, de bemoeienis van een naaste medewerker van Himmler (die ook een korte 'cameo' heeft) en een aanslag op een deel van de Nazi-top elementen die het boek erg spannend maken. Het is een goede thriller die je heerlijk aan het zwembad, op de bank of in het vliegtuig of in de trein kunt lezen.
Reacties
Een reactie posten